Kalandraka argitaletxeak eta Isaac Xubín itzultzaileak irabazi dute Etxepare-Laboral Kutxa Itzulpen Saria, Tempo de exilio J. Sarrionandiaren poema bildumaren galizierarako itzulpenagatik

Euskara. Kultura. Mundura.

2015-09-30

Etxepare Euskal institutuak eta Laboral Kutxak aurten sortu duten Itzulpen Saria banatu dute gaur, Itzultzaileen Nazioarteko Egunean. Jatorriz euskaraz idatzi eta argitaratutako literatura lan baten itzulpen lan bat saritzeko asmoz sortutako saria da eta, gaur jakinarazi dutenez, Galiziako Kalandraka argitaletxeak eta Isaac Xubín itzultzaileak irabazi dute aurten, “Tempo de exilio” Joseba Sarrionandiaren poema bildumaren galizierarako itzulpenagatik.

Epaimahaiak Aizpea Goenaga Etxepare Institutuko zuzendaria izan du lehendakari, eta Inaxio Garro Laboral-Kutxako Euskara arduraduna, Mari Jose Olaziregi EHUko irakasle eta literatura kritikaria eta Elizabete Manterola EHUko irakaslea eta EIZIEko kidea mahaikide.  Etxepare Euskal Institutuko Euskararen Sustapen eta Hedapenerako zuzendaria era baden aldetik, Olaziregik sariaren xede nagusia ekarri du gogora ekitaldian, euskaraz idatzitako literaturaren itzulpengintza eta argitaratzea gure eremutik kanpo sustatzea, alegia. Jatorriz euskaraz idatzi eta 2014. urtean argitaratutako literatura obra baten itzulpena saritzen dela eta lehen deialdi honetara hamalau lan aurkeztu direla ere azaldu du; hain zuzen ere euskarazko testuak gaztelaniara, galegora, japonierara, nederlanderara, eslovenierara, ingelesera, katalanera eta italierara itzuli dituzten lanak.

Inaxio Garrok epaimahaiak saria ematerakoan kontuan izan dituen alderdiak aipatu ditu, irabazlea nor izan den iragarri aurretik:  testuaren kalitatea, euskaratik zuzenean itzulitakoa izatea,  itzultzailearen ibilbidea, poesia izatea, eta laginaren balorazioa egin duen adituaren laudorioak. Euskal editoreekin izandako lankidetza eta Galizian izan duen zabalkundea eta prentsako ikusgarritasuna ere aintzat hartu ditu epaimahaiak, bai eta liburuaren edizio zaindua eta elebiduna izatea, euskara ikusgarri egiten baitu.

 (...)

Etxepare Euskal institutuak eta Laboral Kutxak aurten sortu duten Itzulpen Saria banatu dute gaur, Itzultzaileen Nazioarteko Egunean. Jatorriz euskaraz idatzi eta argitaratutako literatura lan baten itzulpen lan bat saritzeko asmoz sortutako saria da eta, gaur jakinarazi dutenez, Galiziako Kalandraka argitaletxeak eta Isaac Xubín itzultzaileak irabazi dute aurten, “Tempo de exilio” Joseba Sarrionandiaren poema bildumaren galizierarako itzulpenagatik.

 

Epaimahaiak Aizpea Goenaga Etxepare Institutuko zuzendaria izan du lehendakari, eta Inaxio Garro Laboral-Kutxako Euskara arduraduna, Mari Jose Olaziregi EHUko irakasle eta literatura kritikaria eta Elizabete Manterola EHUko irakaslea eta EIZIEko kidea mahaikide.  Etxepare Euskal Institutuko Euskararen Sustapen eta Hedapenerako zuzendaria era baden aldetik, Olaziregik sariaren xede nagusia ekarri du gogora ekitaldian, euskaraz idatzitako literaturaren itzulpengintza eta argitaratzea gure eremutik kanpo sustatzea, alegia. Jatorriz euskaraz idatzi eta 2014. urtean argitaratutako literatura obra baten itzulpena saritzen dela eta lehen deialdi honetara hamalau lan aurkeztu direla ere azaldu du; hain zuzen ere euskarazko testuak gaztelaniara, galegora, japonierara, nederlanderara, eslovenierara, ingelesera, katalanera eta italierara itzuli dituzten lanak.


Inaxio Garrok epaimahaiak saria ematerakoan kontuan izan dituen alderdiak aipatu ditu, irabazlea nor izan den iragarri aurretik:  testuaren kalitatea, euskaratik zuzenean itzulitakoa izatea,  itzultzailearen ibilbidea, poesia izatea, eta laginaren balorazioa egin duen adituaren laudorioak. Euskal editoreekin izandako lankidetza eta Galizian izan duen zabalkundea eta prentsako ikusgarritasuna ere aintzat hartu ditu epaimahaiak, bai eta liburuaren edizio zaindua eta elebiduna izatea, euskara ikusgarri egiten baitu.


Aizpea Goenaga Etxepare Institutuko zuzendariak eman die saria Manuela Rodríguez eta Xosé Ballesteros Kalandraka argitaletxeko bi zuzendariei. Rodríguezek eskerrak eman dizkie antolatzaileei,  galiziera -“desagertzeko arriskuan dagoen hizkuntza”- aintzat hartzeagatik.  Isaac Xubín itzultzaileari eta Pamiela argitaletxeari ere eskerrona adierazi die,  Sarrionandiaren lana ezagutzeko eta gozatzeko parada eskaini dielako.  Xosé Ballesterosek ere azken urteetan Pamielarekin egindako elkarlana nabarmendu du, eta “Tempo de exilio” “nahitaez kanpoan diren” horien, ihes egin behar izan duten guztien omenez plazaratutako lan bat dela adierazi du. Bere iritziz, gainera, “maisutasunezko” itzulpena egin du Xubínek.


Iñaki Altuna Laboral Kutxako Lurralde zuzendariaren eskutik saria jaso eta gero, Isaac Xubín itzultzaileak lagun asko izan ditu gogoan. Lehenik César anaiari eman dizkio eskerrak, “Kortatu” taldearen abestiak entzuten zituzteneko garaiak oroituz, eta segidan izan dituen euskara irakasle guztiei, tartean Itxaro, Ander eta Mireia.  Kalandrakako argitaletxeko lagunentzat aipamen berezia egin du: ametsa egia bihurtzea eskertu die, “Joseba Sarrionandia galego bihurtuta” gorpuzteko aukera eman diotelako.    

 

Azkenik, Joseba Sarrionandiak berak gaurko ekitaldirako espresuki euskaraz eta galegoz idatzitako testua*  irakurri dute haren arreba María Jesús Sarrionandiak eta Manuela Rodríguezek. Babelgo Dorrearen mitoaren aurka, zigortzeko, debekatzeko, edo beste hizkuntza gutxiesteko mito hori erabiltzen dutenen kontra agertu da idazlea. “Zorionez, hizkuntza ezberdinak ditugu, guztiak gizatiarrak, duinak eta unibertsalak”, esan du, eta eskerrak eman dizkie “itzultzaileei eta beste hizkuntzak balioesten dituzten guztiei”.   

 

 

* Joseba Sarrionandiaren hitzak


BABELGO MITOAREN KONTRA

                                                             

Egunon, hemen elkartu zaretenoi. Eskerrik asko Etxepare Institutuaren gomitari. Baimena ematen badidazue, hitz gutxi batzuk esan nahi nituzke itzultzaileen alde eta, batez ere, Babelgo mitoaren kontra.

Itzulpena, jakina denez, inposiblea da eta, aldi berean, beharrezkoa. Eta ezinezkoa posible egiten duen ofizio bat dago, itzultzailearena. Itzultzailearen zeregina magikoa da, jakina, hizkuntza desberdinak hitz egiten dituztenen arteko komunikazioa erraztea. Kultura unibertsalaren eragile magikoak dira.

Baina utzi egidazue gailegoz jarraitzen, Finisterre aldeko gonbidatuoi eskerronez…

Quería darlle as grazas aos máxicos aquí presentes, particularmente a Isaac Xubín, a Luís Rei e aos editores de Kalandraka. E quería protestar, ao mesmo tempo, contra o mito de Babel. Creo que debemos desacreditar o mito de Babel.

Aos que acreditan no mito da Torre de Babel e no castigo metafórico, e que renegan da diversidade cultural, e que empregan o mito de Babel como argumento de autoridade para impoñer o castigo, ou a prohibición, ou o simple descrédito aos outros, eu dígolles que non acredito no idioma universal. Non acredito no idioma universal, como non acredito na euxénese ou no pensamento único.

A idea de que a diversidade é confusión e conflito, foi utilizada ao servizo da política asimilacionista -ás veces sutil, e xeralmente brutal- que nos inflixiron durante séculos os nosos veciños imperialistas. Os nosos fracasados veciños imperialistas, pódese dicir; porque as nosas linguas están aínda vivas e máis ou menos saudables. Mais non suficientemente fracasados, paréceme, porque aínda insisten.

Aos que acreditan na idea do idioma universal dígolles, con Castelao, que “a variedade de idiomas, coa súa variedade de culturas, é o signo distintivo da nosa especie, o que nos fai superiores aos animais. Velaí vai a demostración: un can de Turquía ouvea igual que un can de Dinamarca; un cabalo das Pampas arxentinas rincha igual que un cabalo de Bretaña. E sabedes por que? Porque os pobres animais aínda están no idioma universal…”

Aínda seguen algúns pobres humanos, alleos ao humor de Castelao, coa súa pretensión de impoñer un único idioma; quizais o único que saben. Por sorte, temos diversos idiomas, todos eles humanos, dignos e universais.

A única lingua que merecería perder puntos no seu recoñecemento universal sería, na miña opinión, aquela na que se apouque e escamotee o carácter universal dos outros idiomas.          

Moitas grazas aos tradutores e a todos os que recoñecen as outras linguas.

Un abrazo.                                                                           

                                                            

Joseba Sarrionandia

Harpidetu gure Newsletterrera informazio gehiago jasotzeko.

Harpidetu